Klejnot Pomorza

Atrakcje w Stargardzie

Szlaki PTTK

Inne szlaki miejskie

Atrakcje w powiecie

Trasy rowerowe

Trasy kajakowe

Aktywność

turystyka

Stargard - Klejnot Pomorza - staromiejski szlak turystyczny


Trasa szlaku biegnie po okręgu. Umożliwia to rozpoczęcie wędrówki w każdym jej miejscu. Przejście szlaku w całości gwarantuje turyście zwiedzenie najważniejszych obiektów zabytkowych miasta. Szlak prowadzi w większości dziewiętnastowiecznymi plantami długości ok. 3 km, utworzonymi wzdłuż potężnych bastionów, fos, murów, bram, baszt, bastei i wałów, z którymi jedynie krakowskie konkurować mogą. Idąc szlakiem, z perspektywy i z bliska turyści podziwiać będą m.in. strzeliste wieże kościołów, np. św. Jana 99 m wysokości, najwyższe baszty w kraju, np. Morze Czerwone 34 m oraz unikalną, rozpiętą nad korytem rzeki Bramę Młyńską, która posiada zaledwie jeden odpowiednik w Europie. Obejrzeć będą oni mogli ponadto najokazalszy, średniowieczny ratusz na Pomorzu z kunsztownymi zdobieniami szczytów. Zainteresowani, kierując się nieco na północ od szlaku, zobaczą szesnastowieczny, największy na terenie Polski - krzyż pokutny. Prawdziwą jednak ucztą dla każdego będzie zwiedzenie kolegiaty NMP Królowej Świata. Ta monummentalna, dwuwieżowa bazylika - wzorzec wielu budowli w minimum trzech krajach, uznana jest za najpiękniejszy gotycki ceglany kościół w Polsce. Wszystkie te obiekty pochodzą z czasu miasta republiki. Stargard był wówczas zaliczany do największych ośrodków Pobrzeża Bałtyku i obecnej Polski. Trasa szlaku ilustruje należycie wyjątkowość Stargardu - miasta, które nie posiada sobie równych na Pomorzu Zachodnim i Środkowym, uwzględniając klasę i nagromadzenie obiektów zabytkowych. Powinien je obejrzeć każdy Pomorzanin, chcący dobrze poznać historię regionu oraz każdy, prawdziwy koneser architektury z terenu Polski i reszty Europy. Czas przejścia szlakiem wynosi nieco ponad 2 godz. Czas ten nie uwzględnia np. zwiedzania Muzeum, czy wejścia na taras widokowy baszty Morze Czerwone lub kolegiaty NMP, ale umożliwa za to krótki odpoczynek, w jednym z licznych parków Stargardu.

Krzyż Odwach Kamienice Rynek Ratusz Kolegiata Plebania Baszta Jeńców Mury obronne Białogłówka Baszta Tkaczy Basteja Brama Pyrzycka Dom Kletzina Kościół św. Ducha Urząd Miejski Mury obronne Baszta Morze Czerwone Wieża ciśnień Cerkiew Tunel Pomnik Jana Pawła II Kościół św. Jana Mury obronne Mury obronne Mury obronne Brama Portowa Spichlerz Arsenał Szkoła muzyczna Kamienica gotycka Baszta Wałowa
1
2
3
4
5
6
7
8
9
10
11
12
13
14
15
16
17
18
19
20
21
22
23
24
25
26
27
28

Rynek

serce miasta średniowiecznego. Wytyczony w czasie lokacji Stargardu. Wokół najważniejsze budowle miasta oraz domy bogatych mieszczan. Do ubiegłego wieku - jarmarki.

Ratusz

najokazalszy, spośród średniowiecznych tego typu obiektów na Pomorzu. Początki ok. 1250 r., przebudowany w XIVw. Obecna, późnogotycka forma II poł. XVI w. Szczyty zdobione kunsztownym maswerkiem sieciowym. Wielki pożar w 1635 r. strawił wraz z ratuszem archiwum miejskie. Odbudowany. Ponowne zniszczenia w 1945 r. Kolejna odbudowa w latach 1957-61.

Odwach

ok. 1720 r. w stylu barokowym. Siedziba straży stargardzkiego garnizonu. Brak pierwowzoru dla tego typu budowli na. Pomorzu. Obecnie siedziba Muzeum.

KAMIENICE BAROKOWE

przy Rynku Staromiejskim. Nr 3 - XVII w. (Nowa Giełda?) odbudowana po pożarze w 1635 r., nr 4 - wybudowana w tym samym czasie (wcześniej teren cmentarza przykościelnego). Po zniszczeniach w 1945 r. - odbudowane w stylu barokowym. W kamienicy nr 4 siedziba Centrum Informacji Turystycznej, prowadzonego przez Towarzystwo Przyjaciół Stargardu..

KOLEGIATA NAJŚWIĘTSZEJ MARII PANNY KRÓLOWEJ ŚWIATA

najcenniejszy zabytek Pomorza Zachodniego i Środkowego, jednocześnie najpiękniejszy, gotycki, ceglany kościół w Polsce. Inspiracja dla twórców dziesiątków budowli w minimum trzech krajach. Początek budowy w 1292 r., obecna bryła w kształcie z XIV-XV w. Dwuwieżowa bazylika z wieńcem kaplic w obejściu chóru. Typ hanzeatyckiej katedry miejskiej, reprezentowany jedynie w największych miastach Pobrzeża Bałtyku. Koronkowe, ceramiczne zdobienia elewacji; oryginalny wystrój wież - tzw. blenda stargardzka, unikalna galeryjka tryforyjna w prezbiterium podnoszą dodatkowo klasę dzieła. Wnętrze, po licznych zniszczeniach obiektu uboższe: ołtarz z 1663 r., malowidła ścienne (XV-XVIII w.), epitafia, ołtarze, obramowania wejść do kaplic (XVIII w.), witraże (XIX-XX w.).

Plebania

trzy najstarsze budynki datowane na XIV, XVI i XIX w. W XV w. szkoła, później: mieszkania duchownych i organistów, muzea, diakonat, biura parafii.

Baszta Jeńców

XV w., najprostsza ze stargardzkich baszt (forma cylindra), wys. 13 m, krenelaż.

Mury obronne

podstawowy element umocnień Stargardu, jednego z najsilniej obwarowanych miast pomorskich.
Z pierwotnego pierścienia o długości 2260 m (obejmował on obszar równy dwóm poznańskim starówkom) zachowało się 1040 m. Mur o wys. do 8 m. Skuteczność obronną murów podnosiły: czatownie - półbaszty (45), baszty (9), bramy z przedbramiami (4), basteje (4) oraz oddzielone od nich fosą wewnętrzną i oblane zewnętrzną - wały z bastionami (usypane w XVI, a podwyższone w XVII w.)
Idąc Aleją Słowiczą grzbietem dawnego wału, zobaczyć można (na planie nieoznaczone): amfiteatr i neorenesansową willę (1926 r.), zasłużonej dla Stargardu młynarskiej rodziny Karowów. Obecnie siedziba Młodzieżowego Domu Kultury.

Baszta Tkaczy

XV w., osiem kondygnacji, wys. 31 m. Obok baszty Morze Czerwone, należy do najokazalszych baszt w Polsce. W perspektywie ul. Sukienniczej - piękna panorama fortyfikacji miejskich (niewiele takich w Polsce).

Basteja

pocz. XVI w. Wysunięty przed lico muru element fortyfikacji, dostosowany do rozwoju broni palnej. W XIX w. - funkcje mieszkalne, obecnie oddział Muzeum.

Brama Pyrzycka

XIII - XV w., jedna z najpiękniejszych na Pomorzu, w formie zbliżona do nieistniejącej bramy Świętojańskiej. Przed nią, trakt ze Skalina zbiegał się z gościńcem pyrzyckim (zwanym do XIX w. Polską Drogą).

Kościół Ducha Świętego

powstał w latach 1874 - 77. Neogotycka salowa budowla, z emporami we wnętrzu, wysmukła wieża o wys. ponad 50 m. Czwarta świątynia w tym miejscu.

Dom Kletzina (Rohledera)

I/II ćw. XVI w. Siedziba zamożnego kupca. Bogato zdobiony kamienno -ceglany szczyt. Obiekt odbudowany po zniszczeniach z 1945 r. Siedziba Miejskiej Biblioteki Publicznej.

Baszta Morze Czerwone

najokazalsza baszta miejska w Polsce o wys. 34 m. Siedem kondygnacji, trzy galerie obronne. Przejście pod basztą przebito w 1869 r. Nazwa od czerwonego (rudy darniowe) koloru bagna przed basztą lub wg legendy - od morza krwi tu przelanej.

Wieża ciśnień

neogotycka z 1896 - 97 r. Wysokość 65 m, bogato zdobiona elewacja. Rzadki, tej klasy, zabytek techniki XIX w.

Cerkiew

z lat 1890-91. Neogotycki, na planie krzyża greckiego (wieża wys. 33 m). Jedna z pięciu stargardzkich świątyń, powstałych w tym okresie. Pierwotnie pw. Chrystusa, służył gminie reformowanej. W 1953 r. zamieniony na cerkiew.

Tunel neogotycki

stan obecny z XIX w. Znajduje się w okolicy nieistniejącego przedbramia bramy Świętojańskiej. W pobliżu tunelu znajduje się największy stargardzki bastion, zwany “Rondlem”, który oprócz swych podstawowych, obronnych funkcji, służył ludwisarzom w XVI - XVII w., jako miejsce do wytapiania dzwonów

Pomnik Jana Pawła II

Pomnik umiejscowiony jest na Skwerze Ojca Świętego Jana Pawła II, pomiędzy ulicą Czarneckiego, Placem Wolności i ulicą świętego Jana Chrzciciela. Pomnik wykonano z brązu; mierzy sześć metrów wysokości, postać Jana Pawła II ma trzy metry wysokości. Projekt pomnika wykonał profesor ASP w Krakowie - Aleksander Śliwa. Odsłonięto go 2 kwietnia 2006 roku, a ufundowany został ze środków pochodzących ze zbiórek publicznych mieszkańców miasta.

Urząd Miejski

Neogotycja budowla wzniesiona na przełomie XIX i XX w. dla potrzeb urzędów powiatowych - miasta Stargardu i ziemskiego powiatu szadzkiego z siedzibą w Stargardzie. Wykonany jest z czerwonej cegły i kostki granitowej. Całość przykryta jest wysokim dwuspadowym dachem. W budynku urzęduje Prezydent Miasta Stargard. Urząd mieści się przy ul. Hetmana Stefana Czarnieckiego 17.

Kościół św. Jana

- pojoannicki, trójnawowy, halowy, w stylu późnego gotyku. Początek budowy XIII w. Obecny kształt z XV w. Wieża zdobiona tzw. blendą stargardzką. Podniesienie hełmu wieży do wys. 99 m w latach 1892 - 1893. W obejściu chóru unikalne na Pomorzu, kryształowe sklepienia kaplic.

Brama młyńska (Portowa, Wodna)

z poł. XV w., unikat w skali europejskiej. W średniowieczu straże opuszczały na noc bronę do koryta rzeki. Zabezpieczała ona przed intruzami port stargardzki, znajdujący się wewnątrz obwarowań (wyjątek na znacznym obszarze). Na wieżach motyw tzw. blendy stargardzkie (pierwowzór w kościele Mariackim). Obecnie Brama Młyńska jest siedzibą Stargardzkiego Stowarzyszenia Miłośników Sztuk Plastycznych “Brama”. Wchodzimy na teren wyspy. Tu miał swe początki stargardzki organizm miejski.

Spichlerz

- XVI w. W XVIII w. pełnił funkcję królewskiego magazynu solnego, później znów spichrza. Odbudowany - jedyny z czterech istniejących do 1945 r.

Baszta Białogłówka

z I poł. XV w. Wysokość 30 m. Wewnątrz sześć kondygnacji wraz z lochem więziennym. Wejście do baszty na wysokości biegnącego tu dawniej, drewnianego ganku - hurdycji. Nazwa od koloru stożka, lub - jak chce legenda - od broniących jej białogłów. Za basztą w kierunku Iny - obszar zburzonej w 1295 r. siedziby kasztelana. Teren ten później jeszcze podwyższono, wzmacniając obwarowania o kolejny bastion artyleryjski.

Brama Wałowa

z I poł. XV w. Szczyty i sygnaturka renesansowe (XVI i XVII w.). Na ścianie południowej - wykusz latrynowy. Przed rozbiórką w 1780 r. - przedbramie, wzmocnione barbakanem po drugiej stronie Iny.

Arsenał

1500 r. Był miejscem produkcji, napraw i składowania broni. Później do 1875 r. - więzieniem kryminalnym a od pocz. XX w. - w ruinie. Odbudowa w 1974 r. Siedziba archiwum.

KAMIENICA GOTYCKA - (Dom Protzena, Stary Dom)

z II ćw. XV w. Odbudowana w latach 1957 - 59 r. Obecnie siedziba Państwowej Szkoły Muzycznej I stopnia. Wyjątkowo bogate zdobienia szczytu tzw. blendą stargardzką. Jedna z najświetniejszych, późnogotyckich tego typu budowli w Polsce.

Hotel PTTK

Oryginalny w formie budynek z 1876 r. Jeden z nielicznych obiektów Starego Miasta, który przetrwał zniszczenia 1945 r.

Krzyż Pokutny (Pojednania)

Przekroczywszy most na Inie, opuszczamy wyspę. W odległości ok. 1 km, przy ul. Gdańskiej (poza Szlakiem) zobaczyć można największy - wys. 2,76 m - krzyż pokutny w Polsce z 1542 r. Wykuł go z wapienia gotlandzkiego Wawrzyniec Mader w akcie pokuty za zamordowanie Hansa Billekego.