turystyka

Baszta Morze Czerwone

Stargardzki system obronny zaliczany jest do najświetniejszych w Polsce. Na jego przykładzie można prześledzić rozwój miejskich umocnień. Jest też widomą pamiątką dumnej niezależności miasta słynącego z „najlepiej uzbrojonych i najbardziej wojowniczych mieszczan na Pomorzu”.
Przez wieki Stargard leżał niespełna 30 km od niespokojnej granicy z brandenburską Nową Marchią. Potężne obwarowania skutecznie chroniły miasto przed licznymi najazdami sąsiadów. Powstrzymywały też zbrojne napady konkurencyjnych ośrodków (głównie Szczecina) oraz wyznaczały, rządzące się własną jurysdykcją, terytorium miejskie.
Książęcy dokument z 1295 r. zezwolił na zburzenie grodu kasztelańskiego i otoczenie miasta pierścieniem murów. Od tego czasu rozwój umocnień trwał nieprzerwanie do XVIII w. Wówczas, leżący w głębi Prus, Stargard utracił swe dawne znaczenie militarne. Dlatego w miejscach obwarowań mieszczanie zaczęli zakładać parki i ogrody, tworząc trzykilometrowe planty na wałach i w fosach.
Zespół umocnień tworzyły: mury o łącznej długości 2260 m, 9 baszt pełnych, 45 czatowni, 4 bramy (Brama Wałowa z barbakanem), oraz 4 basteje (były też 4 furty w murach i zachowany do dziś arsenał – magazyn broni). Budowle te oblewała fosa, przed którą wznosiły się wały ziemne otoczone fosą zewnętrzną.
MURY OBRONNE - powstawały w trzech fazach od 2. połowy XIII do końca XVI w. Wcześniejsze budowano z głazów narzutowych, wyrównując koronę cegłami. Później podstawowym budulcem stała się cegła. Od strony obrońców biegła drewniana hurdycja, a miejscami murowane ganki z otworami strzelniczymi. Budowla sięgała 8 m, a jej grubość - 1,5 m. Do dzisiaj zachowało się 1040 m murów, głównie w partiach: zachodniej i północnej.
BRAMY MIEJSKIE – zachowały się trzy lądowe - Pyrzycka, Świętojańska (gardziel), Wałowa - należą do najpiękniejszych na Pomorzu. Rozpięta nad rzeką Brama Młyńska jest, dodatkowo, unikatem w skali europejskiej.
BASZTY - do dziś pozostały cztery. Baszty: Morze Czerwone, Tkaczy i Białogłówka należą do najokazalszych w Polsce. Późnogotyckie w swej dzisiejszej formie, są świetnymi przykładami wież obserwacyjnych i zarazem głównych punktów oporu w dobie rozwoju broni palnej.
WAŁY i RONDELE - stanowiły wzmocnienie murowanych budowli obronnych. Najstarszy wał - przed murem zachodnim, powstał w XV w. W XVI w. wały znacznie przedłużono i zaopatrzywszy w artyleryjskie rondele - podwyższono. W okresie wojny trzydziestoletniej umocnienia uległy dalszej rozbudowie. Od połowy XVII w. do lat rządów króla Prus - Fryderyka II istniały (w części zrealizowane) plany utworzenia tu twierdzy.
BASTEJE – trzy zachowane - są unikatem na Pomorzu. Były one najpóźniejszym (XVI w.), murowanym elementem obwarowań - efektem dostosowania systemu obronnego do coraz skuteczniejszej broni palnej. Wychodzące przed linię obrony, półkoliste budowle z gankiem artyleryjskim umożliwiały skuteczne rażenie atakujących mury.