turystyka

Brama Młyńska z 1. połowy XIX w.

Hanza (związek) była organizacją miast, której celem było zdobycie przywilejów handlowych oraz ich wspólna obrona. Pierwsze hanzy powstały w XII w. w Niderlandach. Początkiem związku miast naszego obszaru była umowa Lubeki z Hamburgiem zawarta w 1241 r. W okresie rozkwitu Hanzy należało doń prawie 200 miast - przeważnie portowych. Od pokonania Danii w 1370 r. do klęski floty hanzeatów w 1533 r., Związek był czołową potęgą północnej Europy. Niepowodzenia militarne oraz rozłamy wewnętrzne spowodowały powolny upadek Hanzy. W ostatnim zjeździe w 1669 r wzięło udział jedynie 9 miast. W Księstwie Pomorskim do Hanzy należało 17 miast i stanowiły one najliczniejszą grupę nad Bałtykiem. Dla ośrodków tych oraz pozostałych miast położonych na dawnych słowiańskich ziemiach (m. in. Lubeki, Rostocku i Wismaru), używano wspólnego określenia - „kwartał wendyjski” (Wendami Niemcy nazywali zachodnich Słowian). Związkowi przewodziła Lubeka. Wśród miast pomorskich prym wiodły Stralsund i Greifswald, a poza nimi: Szczecin, Stargard, Kołobrzeg i Anklam (m. in. często reprezentując inne miasta na zjazdach).
Stargard przystąpił do Hanzy w połowie XIV w. i podchodził do swego członkostwa pragmatycznie. Aktywność polityczno-militarna miasta w pracach Związku wynikała głównie z przesłanek ekonomicznych. Przykładem była wojna Hanzy z Danią (1360 – 1370). Przegranie jej, groziło miastu załamaniem eksportu zboża i odcięciem od łowisk śledzi. Stargardzianie w tym czasie brali wyjątkowo czynny udział w związkowych zjazdach. Stargard należał też do - zawiązanej przeciw Waldemarowi IV, królowi duńskiemu - konfederacji kolońskiej i wsparł ją militarnie. Zwycięstwo Hanzy przyniosło miastom związkowym, w tym Stargardowi, zyski z przejęcia kontroli nad sundzkimi zamkami i inne profity płynące z pokoju zawartego w Stralsundzie w 1370 r. Pod traktatem pokojowym widnieje pieczęć miejska Stargardu.
Ilustracją rozmachu gospodarki Stargardu jest założenie w 1436 r. w Dragør na wyspie Amager k. Kopenhagi przedsiębiorstwa eksportującego śledzie. Było to skutkiem nadania miastu przywileju przez króla Eryka Pomorskiego. Dodatkowo stargardzcy augustianie postawili tam kaplicę.
Podobną aktywność przejawiali stargardzianie wiek później podczas wojny o handel morski (tzw. wojna pszenna) ze Szczecinem (1454-1464) oraz zatargu z miastem Stralsund. Konflikty te zagrażały żywotnym interesom Stargardu, dlatego rozwinięta stargardzka akcja dyplomatyczna wspierała działania zbrojne miasta. W jej wyniku Stargard zyskał m. in. wsparcie książąt: Warcisława IX i Eryka II, biskupa kamieńskiego Henninga Iwena oraz miast: Lubeki i Gdańska. Wyczerpanie wojną Szczecina i Stargardu oraz mediacje m. in. miast i sądów hanzeatyckich przyniosły zwaśnionym stronom posadzenie „wieńca zgody” w Kobylance w 1460 r. oraz rozejm w Anklam w 1464 r.
Pojednanie ze Stralsundem nastąpiło w 1486 r.
Stargardzianie angażowali się również w działania rozjemcze. Dowodem tego był ich udział w zażegnaniu konfliktu pomiędzy Lubeką a Kołobrzegiem w 1455 r.
Choć z biegiem lat znaczenie Hanzy stale malało, to jeszcze w 1605 r. król duński Chrystian IV potwierdził Stargardowi i kilku innym miastom ich przywileje. Współczesny Stargard -członek Nowej Hanzy - kontynuuje niejako trzystuletnie tradycje swego udziału w Związku.